EUDR 2025: Nowe propozycje zmian w rozporządzeniu przeciwko wylesianiu – co czeka polskie firmy?
Komisja Europejska proponuje złagodzenie wymagań dla małych przedsiębiorstw i przesunięcie terminów wdrożenia dla mikro i małych przedsiębiorstw oraz małych producentów rolnych. Eksperci Bureau Veritas analizują konsekwencje dla polskiego biznesu.
Rozporządzenie, które zmieni globalne łańcuchy dostaw
Rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie produktów związanych z wylesianiem (EUDR 2023/1115) to jeden z najbardziej ambitnych aktów prawnych ostatnich lat w obszarze zrównoważonego rozwoju. Obejmuje siedem kluczowych grup towarowych – soję, wołowinę, olej palmowy, drewno, kakao, kawę i kauczuk naturalny.
Przepisy, które miały wejść w życie 30 grudnia 2025 r. dla dużych przedsiębiorstw i 30 czerwca 2026 r. dla małych i średnich firm, mogą ulec kolejnym modyfikacjom w wyniku nowych propozycji Komisji Europejskiej.
Historia opóźnień i kontrowersji wokół EUDR
Pierwsze przesunięcie terminów i presja przemysłu
Historia uzgadniania zasad wdrożenia EUDR sięga 2024 r. W październiku 2024 r., pod presją przemysłu i państw członkowskich, Komisja Europejska zgodziła się na 12-miesięczne odroczenie wejścia w życie przepisów. Wówczas termin dla dużych przedsiębiorstw został przesunięty z 30 grudnia 2024 r. na 30 grudnia 2025 r.
Wyzwania techniczne i praktyczne
Branża wielokrotnie podnosiła kwestie praktycznych trudności we wdrożeniu przepisów:
Kluczowe propozycje zmian w EUDR
Zwolnienia dla mikro i małych operatorów
Najważniejszą proponowaną zmianą jest wprowadzenie uproszczeń dla mikro i małych przedsiębiorstw, w tym operatorów pierwotnych pochodzących z krajów o niskim ryzyku wylesiania. Podmioty te nie będą musiały składać pełnych oświadczeń o należytej staranności – zamiast tego będą składały jednorazowo uproszczone oświadczenie, co znacząco zmniejszy ich obciążenia administracyjne.
Podmioty handlowe i podmioty niższego szczebla również otrzymają ułatwienia – nadal będzie ich dotyczyć rozporządzenie, ale w mniejszym stopniu niż dotychczas planowano.
Przesunięcia kluczowych terminów
Kontrole właściwych organów miałyby się rozpocząć 30 czerwca 2026 r.
Proponowane terminy wdrożenia
Komisja proponuje następujące daty:
Reakcje na proponowane zmiany
Poparcie ze strony przemysłu
Europejskie stowarzyszenia branżowe pozytywnie oceniają proponowane zmiany, podkreślając, że uproszczenia dla małych podmiotów dają firmom więcej czasu na przygotowanie odpowiednich systemów. Szczególnie zadowolone są organizacje reprezentujące sektor drzewny, który już funkcjonuje w systemie regulacji antydeforestacyjnych.
Krytyka organizacji ekologicznych
Organizacje środowiskowe krytykują kolejne propozycje ułatwień, argumentując, że każdy dzień zwłoki oznacza dalszą degradację lasów tropikalnych. Według WWF i Greenpeace, UE powinna utrzymać ambitne terminy i zapewnić wsparcie techniczne dla krajów rozwijających się.
Stanowisko krajów członkowskich
Państwa członkowskie UE są podzielone w kwestii zmian. Kraje nordyckie opowiadają się za utrzymaniem rygorystycznych terminów, podczas gdy kraje Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polska, popierają ułatwienia dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Głos eksperta: praktyczne wyzwania wdrożenia
„Najnowsze propozycje modyfikacji EUDR stanowią korzystne rozwiązanie dla polskiego sektora MŚP i nie MŚP, który funkcjonuje często w złożonych globalnych sieciach dostaw. Planowane zwolnienia z wymagań, dla najmniejszych podmiotów gospodarczych, mogą istotnie zmniejszyć wydatki związane z realizacją wymagań, zwłaszcza w przypadku importu z regionów charakteryzujących się niskim poziomem zagrożenia wylesianiem. Niemniej jednak, przedsiębiorstwa muszą już dziś rozpocząć budowę właściwych mechanizmów należytej staranności – bez względu na końcową wersję regulacji, gdyż fundamentalne zasady dotyczące weryfikacji źródeł pochodzenia produktów nie ulegną zmianie. Krajowe podmioty nie powinny dłużej zwlekać z dostosowywaniem się do wymagań rozporządzenia EUDR, gdyż może to skutkować niespełnieniem jego wymagań. Trzeba mieć na uwadze, że dostosowanie się do regulacji wymaga czasu i zaangażowania, a tego przedsiębiorstwa mogą nie mieć zbyt wiele”
Wpływ na polskie sektory gospodarki
Polski sektor spożywczy, szczególnie firmy przetwarzające kakao, kawę czy wykorzystujące olej palmowy, muszą przygotować się na szczegółowe mapowanie swoich łańcuchów dostaw. Producenci czekolady i słodyczy będą musieli śledzić pochodzenie kakao aż do konkretnych plantacji.
Branża, która już funkcjonuje w systemie EUTR (EU Timber Regulation), będzie musiała dostosować się do bardziej rygorystycznych wymagań EUDR, w tym precyzyjnej geolokalizacji miejsc pozyskania drewna.
Firmy wykorzystujące olej palmowy w produkcji kosmetyków, detergentów czy chemikaliów będą musiały zweryfikować „zrównoważoność” swoich źródeł dostaw.
Wyzwania i kontrowersje
Głównym wyzwaniem pozostają wysokie koszty implementacji systemów śledzenia i monitorowania. Małe i średnie przedsiębiorstwa często nie dysponują zasobami niezbędnymi do budowy zaawansowanych systemów due diligence.
Międzynarodowe łańcuchy dostaw, szczególnie w przypadku produktów rolnych, charakteryzują się wysoką złożonością. Śledzenie pochodzenia surowców od plantacji do produktu końcowego wymaga współpracy wielu podmiotów.
Proponowane zmiany wymagają jeszcze zatwierdzenia przez Radę UE i Parlament Europejski. W trakcie tego procesu mogą zostać wprowadzone dodatkowe modyfikacje lub kompromisy.
Rekomendacje dla polskich przedsiębiorstw
Jaki i z kim się uporać z wdrożeniem EUDR?
Bureau Veritas, jako globalna organizacja świadcząca usługi testowania, inspekcji i certyfikacji, oferuje kompleksowe wsparcie w przygotowaniu do EUDR:
Podsumowanie
Mimo proponowanych ułatwień, EUDR pozostaje jednym z najbardziej kompleksowych przepisów dotyczących zrównoważonych łańcuchów dostaw. Polskie przedsiębiorstwa, niezależnie od wielkości, powinny już teraz rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowych wymagań.
Kluczem do sukcesu będzie proaktywne podejście – firmy, które wcześnie zainwestują w systemy due diligence i zrównoważone źródła dostaw, zyskają przewagę konkurencyjną na rynku coraz bardziej świadomym ekologicznie.
Najważniejsze daty:
25 marca, 2025